Tuberkuloza ili sušica (poznata pod skraćenicama TB ili TBC) je zarazna bolest koju izazivaju-uzrokuju razni sojevi mikobakterija, obično Mycobacterium tuberculosis. Najčešće se javlja kao tuberkuloza pluća, ali pojedini oblici napadaju centralni nervni sistem (meningitis), cirkulatorni sistem (milijarni TB), limfni sistem, genitourinarni sistem, kosti i zglobove.
Tuberkuloza je jedna od najraširenijih zaraznih bolesti u svijetu i računa se da je njome zaraženo između 2 i 3 milijarde ljudi. Svake godine se zarazi oko 9 miliona ljudi.
Tuberkuloza je u suštini hronična, zarazna bolest koja može da se javi više puta u toku života.
KAKO SE ŠIRI TUBERKULOZA?
Osobe sa aktivnom plućnom tuberkulozom su izvori zaraze, jer tzv. Fligeovim kapima (dimenzija od 0,5-5 mikrometara) preko kašlja, kijanja, govora, pljuvanja, pevanja… izlučuju M.tbc. Pojedinačni akti kijanja mogu da izbace do 40.000 kapi, a inhalacija manje od 10 klica M.tbc može da izazove infekciju tuberkulozom. Osobe koje ima produženi, učestali ili blizak kontakt sa infekcijom imaju visok rizik od zaraze, koji iznosi oko 22%.
Osoba koja je nelečena može da inficira između 10 i 15 osoba godišnje, pa i više.
Veliki svetski problem predstavljaju osobe koji su izvori formi bacila tuberkuloze, koji su rezistetni na većinu lekova – Multirezistentna tuberkuloza (MDR) ili na sve poznate lekove – Ekstremno rezistetna tuberkuloza (XDR)
90% inficiranih M.tbc nikad ne oboli, a 5% oboli u prvoj godini posle infekcije M.tbc. Nelečna, tbc ima smrtnost do 66%.
Bacil tuberkuloze moze I da direktno zagadi otvorene rane kod nekih profesija (patolozi, laboranti).
EPIDEMIOLOGIJA TUBERKULOZE?
Tuberkuloza je vodeći uzrok smrti od svih infektivnih bolesti izazvanih bakterijama.
Ona napada 1.8 milijardi ljudi godišnje, što je trećina svetske populacije od toga su 3 miliona su infektivni nosioci.
Najčešće je tuberkuloza asimptomatska, latentna, koja može da progresira u aktivnu bolest. U pitanju je interakcija mikroroganizma (M.tbc) i makroorganizma – čoveka sa određenim imunološkim potencijalima.
Klasični simptomi aktivne tuberkulozne infekcije su hronični kašalj, sa sukrvičavim ili krvavim ispljuvkom, groznica, noćno znojenje, gubitak težine, bol u grudima, produktivni kašalj.
Ukoliko tbc infekcija erodira zid plućne arterije, može doći do masivnog iskrvarenja i gušenja (Ramussenova aneurizma).
Dijagnoza aktivne plućne tuberkuloze postavlja se radiografijom pluća, mikroskopskim ispitivanjem ispljuvka ili drugih tkivnih tečnosti, patohistološkom analizom različitih uzoraka tkiva i organa.
KOLIKO JE OZBILJAN PROBLEM TUBERKULOZE?
Tuberkuloza je bila i ostala socijalna bolest. Tuberkuloza je značajan uzrok bolesti i umiranja u mnogim siromašnim zemljama.
Oko 95% novootkrivenih slučajeva tuberkuloze i 99% smrti od tuberkuloze su u nerazvijenim zemljama.
Jedna trećina svetske populacije je inficirana M.tbc, a novo inficirani čine 1% svetske populacije svake godine. U 90% slučajeva tuberkuloza napada pluća. 25% osoba inficiranih M.tbc su asimptomatski odn. ne pokazuju simptome infekcije.
Ekstrapulmonalna tuberkuloza je svaka tuberkulozna infekcija koja se širi van pluća, dajući bolest u 15-20% slučajeva. Njoj su podložniji imunokompromitovani pacijenti (50% bolesnici sa HIV-om).
Najčešći organi napadnuti tuberkulozom su:
Pleura
CNS-tbc meningitis
Lmfne žlezde (skrofule)
Genitourinarni sistem (priurogenitalnoj tuberkulozi)
Kosti i zglobovi
Koža
Milijarna tuberkuloza dovodi do ekstrapulmonalne i izolovane tuberkuloze organa. Ekstrapulmonalna tuberkuloza može da se javi odmah posle plućne tuberkuloze, ali bacili mogu biti uspavani u različitim organima više godina. Reaktivacija ognjišta nastaje u periodima pada imuniteta. Limfogeno širenje može se videti kod limadcenopatija vrata-skrofule.
TBC u Novom Pazaru?
Prema nekim nezvaničnim informacijama oko 70 ljudi godišnje oboli od tuberkuloze u Novom Pazaru. Ta brojka bi ove godine mogla biti znacajno uvećana s obzirom da su nosioci TBC-a zdravstveni radnici i prosvetari.
Setimo se da su u junu ove godine oboleli učenici i nastavnici u novopazarskoj Gimnaziji. Nekoliko njih se i dalje nalazi na lečenju.
Zatim, nezapamćen slučaj u novijoj istoriji. Babica koja je radila od maja ove godine na ginekološkom odeljenju u novopazarskoj bolnici je takodje nosilac TBC virusa. Sve bebe rodjene od maja ove godine se moraju podvrgnuti testovima i rendgenskim snimanjem kako bi bili sigurni da nisu zarazene.
Poslednji zabeležen slučaj je u osnovnoj školi “Desanka Maksimović” gde je TBC virus nadjen kod nastavnice koja se trenutno nalazi na lečenju. Obzirom na način prenošenja ove bolesti, moraju se pregledati svi učenici i radnici te škole.